Het toxischeshocksyndroom: oorzaken, symptomen en tips om het te voorkomen

De meeste vrouwen hebben wel eens over het toxischeshocksyndroom (TSS) gehoord, vaak als waarschuwing bij het gebruik van tampons. Maar wat is het nu precies? Wat veroorzaakt TSS en hoe kun je het herkennen? Voor je eigen veiligheid is het belangrijk dat je weet wat de symptomen zijn en hoe je het kunt voorkomen. In dit artikel vertellen we je alles wat je moet weten over deze zeldzame maar ernstige aandoening.

🤔Wat is het toxischeshocksyndroom (TSS)?

Het toxischeshocksyndroom (TSS) is een zeldzame maar ernstige infectie die wordt veroorzaakt door gifstoffen van bepaalde soorten bacteriën, zoals staphylococcus of streptococcus. Deze gifstoffen komen in de bloedbaan terecht en kunnen organen zoals het hart, de lever of de nieren aantasten.

De aandoening wordt vooral geassocieerd met het gebruik van tampons tijdens de menstruatie, maar kan ook worden veroorzaakt door andere inwendige menstruatieproducten als die te lang niet worden vervangen of geleegd. TSS kan zich ontwikkelen wanneer bacteriën toegang hebben tot het lichaam en de aandoening kan iedereen treffen, ongeacht leeftijd en geslacht.

TSS werd voor het eerst als aandoening erkend in de jaren 1980, toen verschillende gezonde vrouwen uit verschillende landen overleden nadat ze om onverklaarbare redenen ziek waren geworden, Ze hadden onder andere koorts, shock en multi-orgaanfalen. In 1980 kregen jaarlijks ongeveer 6 op de 100.000 vrouwen TSS, maar na het introduceren van regelgeving en het uit de handel nemen van superabsorberende tampons, daalde dit aantal. Tegenwoordig krijgt nog 1 tot 3 op de 100.000 vrouwen TSS.

🔍Wat zijn de oorzaken van het toxischeshocksyndroom?

TSS wordt hoofdzakelijk veroorzaakt door gifstoffen van bacteriën zoals Staphylococcus aureus en Streptococcus pyogenes. Deze bacteriën zijn van nature aanwezig op de huid of slijmvliezen zonder dat ze daar schade veroorzaken. Onder bepaalde omstandigheden, zoals bij het gebruik van tampons of andere inwendige menstruatieproducten, kunnen ze zich vermeerderen en komen er gifstoffen vrij die in de bloedbaan terechtkomen.

Als een vrouw tampons gebruikt tijdens de menstruatie, kunnen bacteriën vast komen te zitten in de vagina en via de baarmoederhals in de baarmoeder terechtkomen. Op tampons kunnen bacteriën zich vermeerderen, met name als de tampon te lang in de vagina blijft zitten. Ook het gebruik van een tampon met een hoog absorptievermogen bij weinig bloedverlies bevordert de groei van bacteriën. Tampons kunnen kleine wondjes in de vaginawand veroorzaken. Via deze wondjes kunnen bacteriën in de bloedbaan terechtkomen.

Het te lang laten zitten van een tampon is niet de enige oorzaak van TSS. Andere risicofactoren zijn het gebruik van andere inwendige menstruatieproducten, zoals een menstruatiecup, pessarium of anticonceptiespons, als die te lang blijven zitten, en de aanwezigheid van operatiewondjes of andere wondjes in de vagina.

In 55% van de gevallen wordt TSS veroorzaakt door tampons, maar TSS kan ook optreden als bacteriën bij een huidinfectie of na een operatie of bevalling in open wondjes, sneetjes of zweertjes in het lichaam terechtkomen.

🤒Wat zijn de symptomen van het toxischeshocksyndroom?

De symptomen van TSS kunnen plotseling opkomen en snel verergeren. Ze variëren afhankelijk van het type bacterie en treden niet altijd allemaal tegelijk op. Veelvoorkomende tekenen zijn:

Plotselinge hoge koorts (vaak boven de 39 °C) met koude rillingen
Pijn in het lichaam en griepachtige symptomen
Misselijkheid en braken
Waterige diarree
Zonnebrandachtige uitslag, met name op de handpalmen en voetzolen
Duizeligheid, een licht gevoel in het hoofd of flauwvallen
Lage bloeddruk (hypotensie)
Rode ogen, mond of keel (conjunctivitis)
Schilferende huid op de handpalmen of voetzolen
Spierpijn
Verwarring

TSS kan snel verergeren en binnen 48 uur tot ernstige complicaties leiden, zoals nierfalen en shock. Als je deze symptomen opmerkt na het gebruik van inwendige menstruatieproducten of wanneer je een wond of huidinfectie hebt, raadpleeg dan onmiddellijk een arts. Bewaar indien mogelijk de producten die je hebt gebruik voor analyse. Zo kan de zorgverlener sneller de juiste diagnose stellen.

🛡️Hoe kun je het toxischeshocksyndroom voorkomen?

Ook al is de kans op TSS heel klein, toch is het goed om voorzorgsmaatregelen te nemen om het te voorkomen:

Let op het volgende als je tijdens je menstruatie tampons (of andere inwendige menstruatieproducten) gebruikt:
Was je handen voor en na het inbrengen.
Vervang of leeg ze elke 4 tot 6 uur en vaker als je veel bloed verliest.
Gebruik tampons met het juiste absorptievermogen voor de hoeveelheid bloedverlies.
Gebruik nooit meer dan één tampon tegelijk.
Gebruik 's nachts een uitwendig menstruatieproduct.

Gebruik uitwendige bescherming, zoals maandverband of menstruatieslips, in plaats van inwendige menstruatieproducten tijdens je menstruatie, of wissel inwendige en uitwendige producten af, met name op dagen met veel bloedverlies.
Gebruik geen tampons als je niet menstrueert.
Gebruik geen inwendige menstruatieproducten als je al eens eerder TSS hebt gehad, omdat je meer risico loopt als je het al eens hebt gehad.
Houd je aan de instructies van de fabrikant als je vaginale anticonceptie gebruikt, zoals een spons, kapje of pessarium.
Houd operatiewonden schoon en let op tekenen van een infectie.

Als je je zorgen maakt, twijfelt of denkt dat je misschien TSS hebt, raadpleeg dan altijd een medisch zorgverlener.

💡De belangrijkste informatie over het toxischeshocksyndroom nog eens op een rijtje

Het toxischeshocksyndroom (TSS) is een zeldzame maar gevaarlijke aandoening die wordt veroorzaakt door bacteriën. Symptomen zijn onder andere plotselinge koorts, pijn in het lichaam, misselijkheid, een zonnebrandachtige uitslag en duizeligheid. TSS kan snel verergeren en tot ernstige complicaties leiden als het niet wordt behandeld. Om TSS te voorkomen, is het belangrijk om tampons regelmatig te vervangen, tampons met het juiste absorptievermogen te gebruiken en geen tampons te gebruiken als je niet menstrueert.

⚠️Als je denkt dat je misschien TSS hebt, neem dan onmiddellijk contact op met een arts.⚠️